Lisinj – Loska
Stary Bar
5 czerwca, 2022
NIEZAPOMNIANE WIDOKI, AROMATYCZNY ZAPACH ZIÓŁ I NIEZWYKLE ZDROWE POWIETRZE
LISINJ – LOSKA (1353m n.p.m.)
Lisinj to najbardziej wysunięty masyw górski na południe Czarnogóry. Najwyższym szczytem jest Loska 1353m n.p.m. Z samego szczytu możemy podziwiać widoki na: rzekę Bojana, Jezioro Sas, Ulcinjska Solane, wybrzeże Adriatyku od Ulcinj, aż po Budvę oraz nadmorskie pasmo górskie od Subry i Orjenu, poprzez Lovcen – aż do najbliższych szczytów Rumija i Vrstuta.
W latach pięćdziesiątych masyw był jednym z największych pastwisk na południu Czarnogóry. Do dnia dzisiejszego wschodnia ściana nazywana jest przez miejscowych jako „Gola strana”, która była jednym wielkim pastwiskiem. Mówi się, że ze wsi Pajka można było policzyć wszystkie owce, aż po sam szczyt Loska. Do dnia dzisiejszego na Lisinj wypasają się dzikie konie, które znalazły tam idealne warunki do życia. W wielu miejscach możemy spotkać tzw. kamienne zagrody, w których zwierzęta mogą schronić się od wiatru. My niestety nie mieliśmy okazji ich spotkać. Myślę, że było wtedy zbyt gorąco i konie schroniły się w chłodniejszych miejscach. Ale miałam okazje zobaczyć je w Sutorman. Jednak jest to historia warta opisania, w zupełnie innej relacji, kiedy to jednego dnia wybrałam się na Vrstute. Widziałam je również podczas wieczoru bałkańskiego, kiedy to wracaliśmy z przejażdżki tak zwanym samochodem „Dziadkiem”. O „Dziadku” również Wam napiszę, ale polako, polako.
W latach pięćdziesiątych masyw był jednym z największych pastwisk na południu Czarnogóry. Do dnia dzisiejszego wschodnia ściana nazywana jest przez miejscowych jako „Gola strana”, która była jednym wielkim pastwiskiem. Mówi się, że ze wsi Pajka można było policzyć wszystkie owce, aż po sam szczyt Loska. Do dnia dzisiejszego na Lisinj wypasają się dzikie konie, które znalazły tam idealne warunki do życia. W wielu miejscach możemy spotkać tzw. kamienne zagrody, w których zwierzęta mogą schronić się od wiatru. My niestety nie mieliśmy okazji ich spotkać. Myślę, że było wtedy zbyt gorąco i konie schroniły się w chłodniejszych miejscach. Ale miałam okazje zobaczyć je w Sutorman. Jednak jest to historia warta opisania, w zupełnie innej relacji, kiedy to jednego dnia wybrałam się na Vrstute. Widziałam je również podczas wieczoru bałkańskiego, kiedy to wracaliśmy z przejażdżki tak zwanym samochodem „Dziadkiem”. O „Dziadku” również Wam napiszę, ale polako, polako.
Lisinj pojawia się również w opowieściach miejscowej ludności , kiedy to poruszany jest temat wielkiego trzęsienia ziemi, które to nawiedziło Czarnogórę w kwietniu 1979r. Jeżeli wracalibyśmy szlakiem przez wieś Pajka przechodzilibyśmy pod głazem wielkości autobusu. Jest to jedna z pamiątek po tym tragicznym wydarzeniu. Kilka takich głazów stoczyło się pod obrzeża miasta Bar. Do tej pory się mówi, że do końca dnia nie było widać masywu, który był cały w ogromnej chmurze kurzu.
U podnóża masywu Lisinj są organizowane najlepsze imprezy w tej okolicy, tzw. Wieczory Bałkańskie organizowane przez Darka Wachnika i jego Biuro Podróży Czarnogóra Wakacje. Miejsce na taką imprezę wprost idealne. Ja osobiście miałam okazję gościć na takim wieczorze aż trzy razy i kto z Was jeszcze nie miał okazji – gorąco polecam.
Na Lisinj idealne warunki ma roślinność , która zasilana jest naturalnym nawozem. Na szczególną uwagę zasługuje dąb i kilkadziesiąt gatunków orchidei.
„ Dla mnie najpiękniej na zboczach góry wyglądają narcyzy i szafirki oraz dwa razy w roku kwitnące zimowity. Corocznie też zbieramy szałwię, oregano, rozmaryn i wyjątkową mięte. W naszym domowym ogródku uzbierało się już wiele roślin z Lisinj, a najczęściej wykorzystuje się tymianek.”
Darek Wachnik
U podnóża masywu Lisinj są organizowane najlepsze imprezy w tej okolicy, tzw. Wieczory Bałkańskie organizowane przez Darka Wachnika i jego Biuro Podróży Czarnogóra Wakacje. Miejsce na taką imprezę wprost idealne. Ja osobiście miałam okazję gościć na takim wieczorze aż trzy razy i kto z Was jeszcze nie miał okazji – gorąco polecam.
Na Lisinj idealne warunki ma roślinność , która zasilana jest naturalnym nawozem. Na szczególną uwagę zasługuje dąb i kilkadziesiąt gatunków orchidei.
„ Dla mnie najpiękniej na zboczach góry wyglądają narcyzy i szafirki oraz dwa razy w roku kwitnące zimowity. Corocznie też zbieramy szałwię, oregano, rozmaryn i wyjątkową mięte. W naszym domowym ogródku uzbierało się już wiele roślin z Lisinj, a najczęściej wykorzystuje się tymianek.”
Darek Wachnik
Lisinj można zdobyć od wielu stron:
- od strony północno – wschodniej z wioski Veiliki Mikulici
- od strony południowej z wioski Lunje
Opcja podejścia od strony Veliki Mikulici jest łatwiejsza, gdyż podejście jest o wiele łagodniejsze, niż od strony południowej. Większość tej trasy prowadzi przez las, a w tym lesie uwierzcie mi, miejscami mamy dosłownie naturalną klimatyzację.
Wioska Veliki Mikulici jest miejscem, które do XV wieku było rdzeniem formowania się czarnogórskiego państwa –Duklje. Patrząc pod względem religijnym, mieszkańcy tej wsi są strażnikami kultu Św. Włodzimierza, czyli pierwszego czarnogórskiego świętego. Z tej wsi co roku w tzw. Trojicin Dan, czyli Święto Trójcy Świętej, pięćdziesiątego dnia po Wielkanocy wyruszała procesja. Wyznawcy wyznania chrześcijańskiego i islamskiego nieśli wspólnie krzyż Św. Włodzimierza na szczyt Rumija. Jednak jak wiemy, na szczycie Rumija stanęła prawosławna cerkiew, która została przetransportowana helikopterem przez wojsko. Niestety, ale spowodowała ona niezgodę w gminie Bar i została przeznaczona do usunięcia. Od kiedy tam stoi, na szczyt Rumija pielgrzymują już tylko prawosławni i również pięćdziesiątego dnia po Wielkanocy. W centrum wioski znajduje się meczet, który kiedyś był szkołą. W pobliżu jest wyremontowanych kilka domów, ale nie mają one mieszkańców na stałe.
Zaraz obok, w górnym biegu rzeki Vruca znajduje się wodospad o wysokości 10m. O tym wodospadzie wspominałam Wam pisząc o Rumiji.
Wioska Veliki Mikulici jest miejscem, które do XV wieku było rdzeniem formowania się czarnogórskiego państwa –Duklje. Patrząc pod względem religijnym, mieszkańcy tej wsi są strażnikami kultu Św. Włodzimierza, czyli pierwszego czarnogórskiego świętego. Z tej wsi co roku w tzw. Trojicin Dan, czyli Święto Trójcy Świętej, pięćdziesiątego dnia po Wielkanocy wyruszała procesja. Wyznawcy wyznania chrześcijańskiego i islamskiego nieśli wspólnie krzyż Św. Włodzimierza na szczyt Rumija. Jednak jak wiemy, na szczycie Rumija stanęła prawosławna cerkiew, która została przetransportowana helikopterem przez wojsko. Niestety, ale spowodowała ona niezgodę w gminie Bar i została przeznaczona do usunięcia. Od kiedy tam stoi, na szczyt Rumija pielgrzymują już tylko prawosławni i również pięćdziesiątego dnia po Wielkanocy. W centrum wioski znajduje się meczet, który kiedyś był szkołą. W pobliżu jest wyremontowanych kilka domów, ale nie mają one mieszkańców na stałe.
Zaraz obok, w górnym biegu rzeki Vruca znajduje się wodospad o wysokości 10m. O tym wodospadzie wspominałam Wam pisząc o Rumiji.
Ale szlak z Veliki Mikulici ma dwie opcje do wyboru:
- Pierwsza opcja: musimy dojść do końca drogi szutrowej i jest to około 1km za meczetem. Po drodze mijamy źródło i potok, nad którym zbudowana jest betonowa zapora. Przechodzimy przez strumień i jesteśmy u samego podnóża Lisinj. Ścieżka zakręca w prawo i zaczyna iść w górę. Później prowadzi przez rzadki las i w niektórych miejscach mamy ułożone kamienne serpentyny. Częściowo jest to oczywiście stara ścieżka pasterska. Szlak jest bardzo dobrze oznakowany. W górnej części lasu drzewa są coraz niższe i zaczynają pojawiać się polany. Północna strona Lisinj jest trawiasta i przestrzenna oraz można tam znaleźć pozostałości murów. Być może mieszkańcy Veliki Mikulici mieli tam kiedyś swoje letnie domki. Ostatni kilometr to bardzo łagodne podejście po trawiastym zboczu.
- Druga opcja: oznakowanym szlakiem, który lekko schodzi w dół drogą szutrową w kierunku północno – zachodnim do doliny pod domami Perazić. Trasa ta zaczyna się stopniowo wspinać na płaskowyż wsi Pajka, gdzie odbijamy w lewo i serpentynami idziemy w górę. Zanim dotrzemy na szczyt po drodze mijamy rzadki las i również trawiaste polany.
DZIEŃ WYPRAWY – 27 sierpnia 2022r.
Około godziny ósmej rano meldujemy się w wiosce Lunje i zostawiamy auto przy źródełku z wodą. Wyprawa rodzinna - ja, mój brat i bratanek.
Idziemy w stronę wioski Veliki Mikulici. Na początku ścieżką, a później wchodzimy na drogę, która dość niedawno powstała. Wchodzimy na drogę i mamy pierwsze towarzystwo. Zagubiona owieczka, która pewnie przyszła z wioski Lunje.
Po drodze mija nas ciężarówka, a później mijamy budowę domu. Myślę, że będzie to domek sezonowy, ale w jakim miejscu, to tylko pozazdrościć właścicielom. Idziemy drogą, która pnie się cały czas do góry i przez pewien czas mamy widok na Rumije. Następnie droga wchodzi w piękny las, ale też dla odmiany idzie w dół. Właściwą wspinaczkę zaczynamy dopiero przy potoku, na którym zbudowana jest betonowa zapora. Szlak jest bardzo dobrze oznaczony.
Idziemy w stronę wioski Veliki Mikulici. Na początku ścieżką, a później wchodzimy na drogę, która dość niedawno powstała. Wchodzimy na drogę i mamy pierwsze towarzystwo. Zagubiona owieczka, która pewnie przyszła z wioski Lunje.
Po drodze mija nas ciężarówka, a później mijamy budowę domu. Myślę, że będzie to domek sezonowy, ale w jakim miejscu, to tylko pozazdrościć właścicielom. Idziemy drogą, która pnie się cały czas do góry i przez pewien czas mamy widok na Rumije. Następnie droga wchodzi w piękny las, ale też dla odmiany idzie w dół. Właściwą wspinaczkę zaczynamy dopiero przy potoku, na którym zbudowana jest betonowa zapora. Szlak jest bardzo dobrze oznaczony.
Niestety, ale muszę stwierdzić, że to nie był dobry dzień na wyprawę, gdyż było bardzo gorąco. Na szczęście specyfika tego miejsca pozwalała na złapanie tchu. W niektórych miejscach mamy naturalną klimatyzację. Powietrze jest tak orzeźwiające i zdrowe, że jestem przekonana na 100% i wierzę w leczniczą specyfikę tych okolic. Nie bez powodu tyle ludzi w okolicach Lisinj buduje domy. Ludzie przyjeżdżają tutaj leczyć np. astmę.
Jesteśmy coraz wyżej i mamy coraz więcej towarzystwa w postaci much. Na początku jest to bardzo denerwujące.Much w tym okresie jest od groma, bo jest gorąco i jak wspominałam Wam wcześniej, na Lisinj żyją dzikie konie, które użyźniają ten teren na bieżąco.
Jesteśmy coraz wyżej i mamy coraz więcej towarzystwa w postaci much. Na początku jest to bardzo denerwujące.Much w tym okresie jest od groma, bo jest gorąco i jak wspominałam Wam wcześniej, na Lisinj żyją dzikie konie, które użyźniają ten teren na bieżąco.
Po pewnym czasie praktycznie całe niebo wypełnia się dookoła chmurami . Pierwszy wyczuł zagrożenie mój brat, a ja jak dziś pamiętam swoje słowa: „Nie, no co Ty, nie będzie burzy i nie będzie padać”. Nie dopuszczałam w ogóle takiej myśli. Niestety, ale kiedy dotarliśmy na sam szczyt – zaczęło grzmieć i lekko kropić. Nie mieliśmy jak nacieszyć się tymi wspaniałymi widokami. Bar i Dobra Voda prawie całkowicie pod chmurami, jednak na szczęście nie do końca. Na górze miała być przeprowadzona moja pierwsza relacja na żywo na moim blogu, ale burza mnie tak wystraszyła, że nawet o tym nie pomyślałam. Zrobiliśmy tylko kilka zdjęć, wpis do zeszytu i postanowiliśmy jak najszybciej stamtąd uciekać. Na samej górze , jak i po drodze jest wiele kamiennych zagród dla zwierząt. Myślę, że jedynie tam moglibyśmy się schronić.
Wracamy inną drogą, gdyż zamierzamy zatoczyć tak zwane koło. Po drodze mamy wspaniały widok na wybrzeże. Dobra Voda z góry wydaje się taka maleńka. Jednak póki słyszymy burzę staramy się jak najszybciej iść i nie zatrzymywać.Burza była nad naszymi głowami i uwierzcie mi, grzmoty ze szczytu, brzmią o wiele groźniej niż na dole. Na szczęście poszła w przeciwną stronę. Ufff, tym razem się udało.
Z drogi powrotnej nie mam praktycznie wiele zdjęć, przez burzę jak i przez to, że jednak nie mieliśmy już wiele czasu, gdyż w ten sam dzień mieliśmy zaplanowany Wieczór Bałkański. A więc schodziliśmy szybko nie tylko z powodu burzy, ale także absolutnie nie chcieliśmy i nie mogliśmy się spóźnić na najlepszą imprezę w okolicy.
Z drogi powrotnej nie mam praktycznie wiele zdjęć, przez burzę jak i przez to, że jednak nie mieliśmy już wiele czasu, gdyż w ten sam dzień mieliśmy zaplanowany Wieczór Bałkański. A więc schodziliśmy szybko nie tylko z powodu burzy, ale także absolutnie nie chcieliśmy i nie mogliśmy się spóźnić na najlepszą imprezę w okolicy.
Moją uwagę przykuły również piękne i gęste dywany szałwii. I nie tylko mogłam podziwiać wszystkie zioła, które tam rosną, ale mogłam również czuć ich zapach. Jest to zdecydowany plus kiedy idziesz w grupie, ale na samym końcu. To inne nogi uwalniają aromatyczny zapach ziół.
Moja ekipa spisała się na medal. Super kondycja i wielkie chęci. To najważniejsze. Wiedziałam, że nie mogłoby być inaczej. Marzę jeszcze o tym, aby jednego dnia pójść z nimi na Rumije.
Moja ekipa spisała się na medal. Super kondycja i wielkie chęci. To najważniejsze. Wiedziałam, że nie mogłoby być inaczej. Marzę jeszcze o tym, aby jednego dnia pójść z nimi na Rumije.
Wskazówki:
- stopień trudności średni
- jak najbardziej wskazane buty trekkingowe
- kije, chodź nie są koniecznie
- zdecydowanie nie polecam tej wyprawy w bardzo gorące dni, gdyż muchy są bardzo męczące
- czas na wejście to minimum 2.5h, oczywiście jest to zależne od tempa
- na szczycie znajduje się skrzynka i można zrobić wpis do zeszytu